Cúng Tất niên cuối năm: Ý nghĩa, mâm cúng và văn khấn

Lễ cúng Tất niên theo phong tục người Việt Nam thường được bắt đầu vào chiều 30 Tết. Mọi người cần phải chuẩn bị mâm cúng thật tươm tất để dâng lên gia tiên và thần linh. Hãy cùng tìm hiểu thêm về Ý nghĩa, văn khấn và mâm cúng cúng Tất niên qua bài viết dưới đây nhé.

Cúng Tất niên là gì?

Cúng Tất niên là một trong những nghi thức quan trọng ngày Tết, diễn ra vào những ngày cuối năm theo lịch Âm. Thường sẽ là vào ngày 30 tháng Chạp nếu năm đủ, 29 tháng Chạp nếu năm thiếu.

Lễ cúng Tất niên nhằm ghi nhận lại sự kết thúc của một năm cũ và chuẩn bị đón chào năm mới. Mọi người sẽ phải chuẩn bị đồ cúng, đọc văn khấn Tất niên và sau khi đã cúng xong thì các thành viên trong gia đình sẽ sum vầy ăn cơm cúng.

Ý nghĩa của cúng Tất niên với người Việt

Cúng tất niên cuối năm chính là phong tục lưu giữ bản sắc văn hóa của người dân Việt. Trong đó, hành động thắp hương, dâng lễ mâm cúng chính là cách để truyền đạt giá trị văn hóa truyền thống đối với các thế hệ sau.

Cúng tất niên mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với người Việt Nam như sau:

• Đây là dịp để gia đình sum họp, tưởng nhớ công ơn to lớn của ông bà tổ tiên. Vào lễ cúng này, con cháu thể hiện lòng hiếu thảo và biết ơn của mình đối với người sinh thành, dưỡng dục.
• Là lời cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc của gia chủ. Gia chủ dâng lên các lễ vật để cầu xin tổ tiên phù hộ cho gia đình có được năm mới tốt lành, mọi người khỏe mạnh, hạnh phúc.

Cúng tất niên ngày nào tốt?

Hàng năm, lễ cúng Tất niên có thể cúng vào ngày 30 tháng Chạp (năm đủ) hoặc ngày 29 tháng Chạp (năm thiếu), lễ cúng thường sẽ được diễn ra vào buổi trưa hoặc chiều tối.

Đây là lễ cúng mang ý nghĩa sum họp con cháu, đoàn kết, quây quần ấm cúng bên nhau. Tốt nhất chúng ta nên tổ chức vào ngày cuối cùng trong năm để theo đúng phong tục cúng Tất niên từ xa xưa để lại.

Mâm cúng Tất niên cần chuẩn bị những gì?

Cúng Tất niên là nghi lễ quan trọng để thể hiện lòng thành kính, vì vậy không thể nào thiếu các vật phẩm chính như:

• Mâm ngũ quả
• Hương, hoa
• Giấy tiền vàng mã
• Đèn nến
• Trầu cau
• Gạo muối
• Trà, rượu
• Bánh chưng
• Mâm cỗ thức ăn (chay hoặc mặn)

Mâm cỗ cúng Tất niên truyền thống sẽ gồm một số món ăn cơ bản như: chè, xôi, cháo trắng; tam sên; gà luộc; heo quay, bánh chưng, bánh tét, chả lụa và bánh kẹo các loại.

Ở Việt Nam, lễ cúng Tất niên cuối năm có xu hướng khác nhau giữa các vùng miền, mang đậm bản sắc văn hóa, phong tục tập quán của vùng miền đó. Cụ thể như sau:

• Ở miền Bắc: Mâm cơm cúng tất niên " > cúng tất niên thường có những món ăn đặc trưng như canh bóng thả, canh giò heo hầm măng, bánh chưng, xôi gấc, giò hoặc chả lụa, gà trống luộc hoặc thịt heo luộc, dưa hành muối, miến nấu lòng gà, nộm, thịt đông, …
• Ở miền Trung: Mâm lễ cúng tất niên cuối năm gồm có miến xào, giò lụa, gà nộm rau răm, thịt lợn luộc, măng khô ninh, chả ram rán, …
• Ở miền Nam: Mâm cơm cúng tất niên cuối năm gồm có bánh tét, củ kiệu, dưa cải muối, thịt lợn luộc, giò chả, gỏi tôm thịt, canh măng, thịt kho hột vịt, canh khổ qua nhồi thịt, …

Mỗi vùng miền sẽ có những đặc trưng riêng về mâm cúng giỗ vào ngày tất niên. Do vậy tùy theo điều kiện gia đình, phong tục từng vùng để lựa chọn mâm cỗ cúng phù hợp với tấm lòng thành kính.

Văn khấn Tất niên

Văn khấn tất niên ngoài trời

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con xin kính lạy:

Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.

Ngài Kim niên đương cai Thái tuế chí đức tôn Thần.

Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.

Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa.

Ngài định Phúc Táo quân.

Các Ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày …….  tháng Chạp năm ……..

Tín chủ chúng con tên là: …………………………………………………………………

Ngụ tại (địa chỉ sinh sống): ……………………………………………………………………………….

Trước Án tọa kính cẩn thưa trình: “Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới”.

Nay là ngày ….. Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sửa lễ vật hương hoa, cơm canh, sửa lễ Tất niên, xin thành tâm dâng cúng chư vị Thiên Địa, Tôn Thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư Linh.

Theo như thường lệ Tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn Thần, Liệt vị Gia tiên, bản xứ tiền hậu Chủ hương linh, giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn thể gia đình, già trẻ lớn bé được bình an thịnh vượng. Độ cho chúng con mọi duyên an lành, thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám…

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy)

Văn khấn tất niên trong nhà

 

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ: .................

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm: ..............

Tín chủ (chúng) con là: ..................................................................................

Ngụ tại: ........................................................................................................

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày 30 Tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lạy)

Các lưu ý cần biết khi cúng Tất niên

Cũng như các lễ cúng bái khác trong năm, dù cúng Tất niên không phải quá trong trọng nhưng mọi người cũng cần lưu ý một số điều sau đây:

• Dù cúng Tất niên không cần quá cầu kỳ, trang trọng, nhưng cũng không thể chuẩn bị quá sơ sài. Tuỳ vào điều kiện của từng gia đình, có thể chuẩn bị một mâm cúng ít hay nhiều nhưng phải có đủ các món ăn truyền thống ngày tết. Chuẩn bị chu toàn, bày biện sạch sẽ, chú đáo.
• Cũng như những dịp lễ khác trong năm, mọi người cần phải thành kính trang nghiêm, trước khi làm lễ cúng thì cần dọn dẹp bàn thờ, nhà cửa sạch sẽ.
• Người khấn cần mặc trang phục quần áo tươm tất, lịch sự, thái độ thành khẩn, trang trọng. Lời đọc khấn cần vừa đủ nghe với sự ngắt quãng hợp lý, tránh phát âm sai hay đọc không đúng âm điệu.
• Người lựa chọn thực hiện khấn lễ cúng cần nên tránh tuổi tam tai, tránh người đang chịu tang, gặp vận hạn. 
• Tất niên cũng là một bữa cơm sum họp của gia đình, nên có đủ các thành viên trong gia đình sẽ ấm cúng, sum họp, trọn vẹn đủ đầy hơn.
• Tất niên được xem là thời điểm gia đình sum vầy, quây quần bên nhau sau một năm vất vả làm việc, vì vậy không nên cãi nhau, chửi mắng nặng lời thay vào đó hãy nói những chuyện vui, lời chúc tốt lành.

Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu hơn về Cúng tất niên. Mọi thông tin chỉ giúp bạn tham khảo.